Wat is de betekenis van het woord ‘impliciet’? Wie de letterlijke definitie zoekt, komt tot het volgende:
im·pli·ciet (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)1(stilzwijgend) eronder begrepen (tegenstelling: expliciet)
Het tegenovergestelde daarvan is ‘expliciet’. De definitie daarvan luidt: ex·pli·ciet (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord)1uitdrukkelijk, letterlijk zo gezegd (tegenstelling: impliciet)
Dit werpt ook de vraag op wat differentieel leren oplevert in vergelijking met traditioneel leren. Het traditioneel leren staat voor een stapsgewijze benadering van het bewegingsideaal. Differentieel leren staat voor een sterkere verbetering van de prestaties tijdens de training. Waarbij het geleerde ook beter behouden blijft in de retentiefase.
De keuze tussen impliciet en expliciet leren
Wanneer het gaat om expliciet leren, dan is het aan de trainer om de spelers bewust te leren hoe belangrijke voetbalhandelingen uitgevoerd moeten worden. Dit betekent dus ook dat er sneller vooruitgang wordt geboekt door deze spelers ten opzichte van spelers die alles zelf moeten uitvinden. De keerzijde van expliciet leren is dat de voetbalhandeling alleen optimaal uitgevoerd wordt in de trainingsomgeving. Onder druk van een tegenstander verslechtert de kwaliteit snel.
Wie kijkt naar impliciet leren, ziet dat de oefenvorm een belangrijkere rol speelt. Daarin is de aanwijzing van de trainer verborgen. De spelers worden bijna gedwongen om de juiste voetbalhandeling uit te voeren, zonder dat zij hiervan bewust zijn gemaakt. De speler komt namelijk keer op keer in de situatie en moet daarvoor dus de juiste oplossing zelf bedenken. Impliciet leren zorgt dus dat de kennis van oplossingen beter wordt opgeslagen en is op te roepen dan wanneer deze expliciet is aangeleerd.
Goede voorbeelden van impliciet leren
Thomas Tuchel laat de spelers regelmatig met tennisballen in hun handen trainen. Zo was het voor hen onmogelijk om de handen te gebruiken in bepaalde situaties. Denk aan duwen of aan het shirt van de tegenstander trekken. Het verdedigen moest daardoor noodgedwongen uitsluitend met de voeten. Op deze manier wilde de trainer alle onnodige overtredingen proberen terug te dringen in wedstrijden. Tijdens de partijen werd al duidelijk dat hij minder als scheidsrechter op te treden. De spelers werden niet beter van het wijzen op het shirtje trekken, een expliciete aanwijzing. Wel leerden zij het af door impliciet leren. De spelers leerden vanzelf minder op hun handen te vertrouwen.
Overtuigen van spelers
Het kan lastig zijn om spelers te overtuigen dat deze manier van werken succes heeft. Zo worden vaak de zogenaamde laptoptrainers beschimpt. Wanneer spelers al jaren gewend zijn om op een specifieke manier te spelen, maar de trainer dit juist niet wil, dan kan dit tot confrontaties leiden. Wie in trainingsvormen de expliciete weg kiest, kan tegen weerstand oplopen, waardoor dit averechts werkt. Wie de speler onbewust andere keuzes aanleert, door impliciet leren in de oefenvorm, zal meer succes hebben. Dit is hoe meer en meer trainers op hoog niveau aan het werk gaan.
Kiezen voor de oefening
Het is dus niet de bedoeling om te vertrouwen op uitleg. De oefening uitleggen werkt minder goed dan de oefening aanpassen. Door dat aan te passen, is te zorgen dat de speler gedwongen wordt zich te voegen naar wat nodig is. Zo wordt bijvoorbeeld door trainers de vorm van het veld aangepast door delen af te zetten. Wie niet in de hoek kan spelen, zal voor het centrum kiezen. Dit maakt het mogelijk om bijvoorbeeld de backs te leren de bal niet langer langs de zijlijn naar de buitenspelers te spelen. Dit is dan ook in de wedstrijden weer terug te zien. Zoals de trainer dat ook het liefst wil.
Volgende pagina: Traditioneel vs Differtentieel
Voetbal 